Jada Pinkett Smith’s memoires, “Worthy”, hebben vanaf het moment dat ze het boek begon te promoten voor veel krantenkoppen gezorgd. Maar onder de schokkende onthullingen zit een boek vol diepe inzichten over het leren onder ogen zien van het verleden en het gebruiken van nieuwe inzichten om het te alchemiseren tot iets anders. Veel van de memoires gaan over belangrijke relaties in het leven van Pinkett Smith, van haar hechte band met Tupac Shakur tot haar huwelijk met Will Smith. Maar uiteindelijk is de rode draad die het hele verhaal van begin tot eind samenbindt Pinkett Smiths grootmoeder Marion Martin Banfield en de tuin die haar belangrijke levenslessen heeft geleerd.
Als klein kind woonden Pinkett Smith en haar moeder vaak bij haar grootmoeder, die een uitgestrekte tuin had. Pinkett Smiths moeder was 17 toen ze van haar beviel, en het huwelijk van haar ouders duurde slechts een jaar, dus ze hadden vaak een verblijfplaats nodig. Tijdens die jaren bracht Pinkett Smith veel tijd door in de tuin, waar ze observeerde hoe de planten en bloemen allemaal samenwerkten, in cycli stierven en weer terugkwamen. In “Worthy” keert ze steeds weer terug naar die tuin, die ze aanhaalt als symbool van groei, liefde en voeding.
“Ik denk dat we allemaal proberen om terug te keren naar de tuin, en dus vinden we onderweg verschillende tuinen,” vertelt Pinkett Smith aan fafaq. “Ik heb kunnen voortbouwen op de tuin van mijn oma via de tuin van mijn eigen familie, de tuin van mijn vriendschappen, de tuin van mijn relatie met Will en de tuin van mijn relatie met mijn moeder.” Pinkett Smith gaat in “Worthy” in op elk van deze relaties en verkent hun minder prettige kanten, maar ook de stimulerende aspecten van de connecties die ze in de loop der jaren heeft kunnen koesteren. Ze bespreekt ook de manieren waarop trauma zich door de generaties heen kan verspreiden en het heden en, als het niet onderbroken wordt, de toekomst kan beïnvloeden.
“Ik vond het niet nodig om mijn verhaal zonder doel te vertellen en toen ik dat doel vond in mijn reis van gebrek aan eigenwaarde naar eigenwaarde, had ik zoiets van, nou, dat is een waardige reis om te delen.”
Er waren idyllische momenten in Pinkett Smiths jeugd, zoals de uren die ze in de tuin doorbracht, maar er waren ook grote uitdagingen die wonden werden die ze met zich meedroeg in haar volwassen leven. Haar beide ouders worstelden met verslaving, en haar vader kwam en ging uit haar leven tot aan zijn dood. Uiteindelijk begon ze op jonge leeftijd drugs te dealen, terwijl ze worstelde om een schijn van autonomie te vinden. Toen ze terugging naar de details van die jaren om “Worthy” te schrijven, zei Pinkett Smith dat ze zich vooral bewust werd van een cyclus van trauma’s die generaties van vrouwen in haar familie hadden doorgegeven. “Ik denk dat teruggaan naar het verhaal van mijn grootmoeder waarschijnlijk een van de meest hartverscheurende onderdelen was – echt kijken naar haar geschiedenis en kijken naar wat ze heeft moeten doorstaan,” zegt ze.
In haar memoires onthult Pinkett Smith dat haar overgrootmoeder – Marions moeder – paranoïde schizofrenie had en door haar grootvader in een inrichting werd geplaatst. Het zusje van haar grootmoeder stierf toen ze nog kinderen waren, en Marion werd op zeer jonge leeftijd onder onduidelijke omstandigheden zwanger gemaakt. Vervolgens werd ze door haar familie verstoten, om vervolgens opgenomen te worden in een blanke familie die haar als dienstmeisje liet werken. Door te schrijven over wat haar moeder en grootmoeder meemaakten, kreeg Pinkett Smith een “duidelijk begrip van de traumacirkel tussen de vrouwen”, zegt ze. “Toen ik keek naar het verhaal van mijn overgrootmoeder, dat overvloeide in het verhaal van mijn grootmoeder, dat overvloeide in het verhaal van mijn moeder, en vervolgens overvloeide in mijn verhaal, en hoe ik in staat was om sommige cycli met Willow te doorbreken.”
Pinkett Smith deelt haar twee kinderen, Jaden en Willow, met Smith, die ook een zoon Trey uit zijn eerste huwelijk heeft. Pinkett Smith schrijft met ontzag en eerbied over hen drieën en hun woest onafhankelijke geesten, net zoals ze haar grootmoeder beschrijft. Haar reis om vrede te sluiten met wat er gebeurd is met de vrouwen die voor haar kwamen, heeft haar ook meer ruimte gegeven om vooral Willow op te voeden.
“Of het nu gaat om hoeveel Instagram-volgers je hebt, of hoe mannen op je reageren, of hoe vrouwen op je reageren, zoveel van onze eigenwaarde is afhankelijk van bronnen buiten onszelf.”
“Als er dingen opkomen met betrekking tot Willow, kan ik mezelf afzonderen en gewoon kijken naar waar zij mee te maken heeft, in plaats van dat mijn angsten op me afkomen en ik haar begeleid,” merkt Pinkett Smith op. “Zelfs als ik een beetje angstig word, ben ik me ervan bewust en kan ik het controleren en mijn angst van haar omstandigheid verwijderen en gewoon naar haar omstandigheid kijken, puur als haar ervaring. Haar ervaring is niet mijn ervaring.” Pinkett Smith zegt dat het loskoppelen van haar eigen trauma haar de vrijheid geeft om Willow “alles te geven wat ze van me vraagt door in de tegenwoordige tijd bij haar ervaring te zijn”.
Het komt erop neer, zegt ze, dat ze “mijn rotzooi niet in haar leven brengt. Snap je wat ik bedoel?” Pinkett Smith lacht. “Mijn bagage, mijn bagage, in haar ervaring.”
De kinderen van Pinkett Smith staan haar terzijde bij het verwerken van haar verleden, net als Smith en haar moeder. “Ik ben zo dankbaar dat ik een partner en een familie heb die zo bereidwillig zijn om een stap voorwaarts te zetten, en dat is eigenlijk het enige wat je van iemand kunt vragen,” zegt ze, terwijl ze “partner” gebruikt om naar Smith te verwijzen. Hun relatie is het onderwerp geweest van talloze gesprekken sinds Pinkett Smith in een promotie-interview voor “Worthy” onthulde dat ze in 2016 uit elkaar gingen. Maar in haar memoires lijkt ze niet geïnteresseerd in nette antwoorden over de status van hun relatie.
Ze gaat echter wel uitgebreid in op de gebeurtenissen tijdens de Oscars van 2022, toen haar man Chris Rock een klap gaf nadat de komiek een grap had gemaakt over Pinkett Smiths alopecia. Blijkbaar hielp de gebeurtenis haar te beseffen dat ze maar één kant van Smith had gezien en dat ze zijn ware ik en de pijn die hij ook had, had genegeerd. “Van mensen verwachten dat ze perfect voor de dag komen en van onszelf verwachten dat we altijd perfect voor de dag komen is zo’n onrealistische wens,” legt Pinkett Smith uit, nadenkend over haar veranderende kijk op Smith. “Ik heb juist geleerd dat wanneer je mensen om je heen hebt die voortdurend bereid zijn om te blijven groeien, dat het deel is waar je dankbaar voor moet zijn, in plaats van te wensen dat jij ergens bent aangekomen, of dat je partners ergens zijn aangekomen, of dat je kinderen ergens zijn aangekomen,” zegt ze. “Het feit dat we hier allemaal samen zijn, bereid om samen te groeien, te leren en te genezen, dat is alles wat je kunt vragen.”
Een groot deel van “Worthy” kronieken Pinkett Smith’s genezingsreis en de ups en downs van haar groei. Haar pad heeft haar naar veel verschillende geloven en genezingsmechanismen geleid, waaronder ayahuasca, dat ze beschouwt als de genezing van zelfmoordgedachten die haar rond haar 40e verjaardag bekropen. Voor iedereen die geïnspireerd is om ayahuasca te doen, zegt Pinkett Smith: “Ga online.” Ze voegt eraan toe: “Er zijn een aantal gerenommeerde organisaties die verschillende reisprogramma’s aanbieden die je veilig kunt doen. Ik zou mensen zeker aanraden om onderzoek te doen en ervoor te zorgen dat ze met mensen werken die getraind zijn.” De auteur erkent ook dat ayahuasca alleen niet tot verlichting leidt. Tenzij je één van de weinige verlichte meesters op aarde bent, zegt ze, komen weinigen van ons aan op een plek waar we volledig genezen zijn – in plaats daarvan gaan de meesten van ons, net als de tuin, door constante cycli van groei.
Pinkett Smith’s genezingsreis omvatte ook het weglaten van dingen, zoals sociale media, die volgens haar bijdragen aan een vergelijkingscultuur die het extreem moeilijk maakt om je waardig te voelen. “Of het nu gaat om hoeveel Instagram-volgers je hebt, of hoe mannen op je reageren, of hoe vrouwen op je reageren, zoveel van onze eigenwaarde is afhankelijk van bronnen buiten onszelf,” benadrukt ze. “We proberen validatie te krijgen van andere mensen die eigenlijk geen authentieke validatie te bieden hebben omdat ze hun eigen dingen proberen uit te zoeken.”
Dus nee, Pinkett Smith brengt haar ochtenden niet door met het checken van Instagram. In plaats daarvan bestaat haar ochtendroutine uit een uur stilte, dan yoga, gevolgd door het lezen van een of ander geschrift. Vooral de stilte helpt haar om verbonden te blijven met de kern van wie ze is, voorbij alle verwondingen of subjectiviteit.
Uiteindelijk zegt Pinkett Smith dat ze haar memoires schreef om te benadrukken hoe belangrijk het is om naar binnen te gaan en je eigen waarde te vinden, onafhankelijk van hoe anderen je zien of hoeveel bezittingen je hebt. Dat centrale idee was het zaadje dat de hele memoires heeft doen ontstaan. “Ik vond het niet nodig om gewoon mijn verhaal te vertellen zonder doel,” zegt ze. “En toen ik dat doel vond in mijn reis van gebrek aan eigenwaarde naar eigenwaarde, had ik zoiets van: nou, dat is een waardige reis om te delen.”
Voor het vertellen van dat verhaal moest ze moeilijke momenten bezoeken, maar alles – elke liefde en elk verlies – leidde haar terug naar de tuin en naar de liefde die haar oma ondanks haar problemen bood. Sommige dingen moeten immers van generatie op generatie worden doorgegeven, en het nadenken over het leven van haar grootmoeder leidde Pinkett Smith ook naar een viering van “de kracht die ze aan mij en haar dochters heeft doorgegeven, en wat ik aan mijn kinderen heb kunnen doorgeven. De erfenis van liefde die gepaard gaat met trauma,” zegt ze. “Hoe de erfenis van liefde het trauma overtreft – dat was echt een diepe reis die ik kon maken.”
Het gaat allemaal terug naar de tuin, de belichaming van de veerkracht en voortdurende liefde van haar grootmoeder, die ook voortleeft in haar nakomelingen. “Ik heb al deze tuinen verbonden met de tuin van mijn oma, dus ik heb dit uitgestrekte, prachtige park in mijn hart,” zegt ze. “Dat is alles waar het om draait, en gewoon terugkeren en tuinen creëren terwijl we gaan.”
Afbeelding Bron: Getty / Arturo Holmes