De zomer in New York City is ongeëvenaard. En in veel Latijns-Amerikaanse buurten in NYC zijn piraguas, of geschaafd ijs (ook wel icees genoemd), een vast onderdeel van de zomer. Lin-Manuel Miranda legde dit perfect vast door de piragua-man te spelen in zijn verfilming van “In the Heights”. Wijlen de Afro-Puerto Ricaanse kunstenaar Jean-Michel Basquiat had ook een tekening zonder titel van een man die een piragua-kar voortduwt als een ode aan zijn jeugd in Puerto Rico en Brooklyn. Door dit soort cultureel specifieke verwijzingen voelen veel Latino’s in NYC – waaronder ikzelf – zich gezien.
Na jaren geen piraguas te hebben gegeten, ben ik deze zomer van plan om deze ervaring terug te winnen. Piraguas zijn meer dan een verfrissende traktatie; ze hebben banden met Latijns-Amerika. Piraguas hebben hun wortels in Puerto Rico, maar ook in andere Latijns-Amerikaanse en Caribische landen. In New York City, waar een grote Puerto Ricaanse bevolking woont, vertegenwoordigen piraguas een verbinding met hun Boricua en andere Latijns-Amerikaanse culturele erfgoed en tradities. Ze zijn een symbool van identiteit en dienen als herinnering aan onze roots, en geven een gevoel van nostalgie en verbondenheid.
Puerto Ricanen noemen dit koude dessert piraguas. Het woord piraguas komt van een combinatie van het woord piramide, wat piramide betekent, en agua, wat water betekent. Maar de naam varieert in Latijns-Amerika: Dominicanen noemen ze “frio frio”, terwijl ze in Honduras “minutas” worden genoemd.
Tijdens de hete en vochtige zomermaanden bieden piraguas een heerlijke en betaalbare manier om af te koelen. Het zijn in wezen gearomatiseerde geschaafde ijssnoepjes, vergelijkbaar met sneeuwhoorntjes. Deze geschaafde ijssnoepjes maken ook deel uit van de straatverkoperscultuur van New York City en worden vaak verkocht in parken en op stranden, maar ook op de drukke straathoeken van drukke buurten in Manhattan zoals de Lower East Side en Washington Heights, de South Bronx, Corona, Queens, en bepaalde buurten in Brooklyn.
Piraguas werden een ding in NYC in de jaren 1950 toen Puerto Ricanen migreerden naar buurten in Brooklyn, de Bronx en uptown Manhattan. Ze bleven floreren in de jaren ’80, ’90 en zelfs begin jaren 2000 in voornamelijk Puerto Ricaanse en Dominicaanse buurten. Piragua-karren waren en zijn nog steeds voor veel immigranten een bijverdienste in de zomer. Hoewel het op kleine schaal gebeurt, is het een zakelijke onderneming die deze ondernemers in staat stelt om tijdens de zomermaanden een extra inkomen te verdienen. Piragua-verkopers hebben decennialang bijgedragen aan de lokale economie en hielpen het culturele weefsel van onze wijken in stand te houden.
Ooit waren er talloze piragua-karren in de Latijns-Amerikaanse wijken van NYC. Nu zijn er beduidend minder, en dat heeft een aantal redenen. Eén reden is dat er tegenwoordig veel meer regels in de stad zijn met betrekking tot vergunningen voor karren en foodtrucks. Ten tweede zijn de eigenaars van veel van deze karren met pensioen gegaan terwijl hun kinderen naar de universiteit gingen en hun eigen carrière nastreefden. Toch is mijn waardering voor de piraguakarren die nog steeds in NYC te vinden zijn, niet verdwenen.
Toen ik opgroeide in Bushwick, Brooklyn, was er altijd wel een verkoper die een felgekleurde houten kar door de drukste straten van de buurt duwde, met een bel rinkelde of claxonneerde om de mensen in de buurt te laten weten dat de piragua’s er waren. Voor veel Latijnse gemeenschappen was de piragua-kar onze Mister Softee ijskar. Het was cultureel, maar ook een stuk betaalbaarder dan de ijsjes die je bij de Mister Softee truck kon kopen. Piraguas werden vroeger verkocht voor een dollar of hooguit $1,50. Tegenwoordig kosten ze minstens $3, en in de meeste gevallen meer. Piraguas worden meestal verkocht door verkopers die bekend staan als piragüeros en die op de heetste dagen tijdens het zomerseizoen een grote paraplu tevoorschijn halen om te voorkomen dat het blok ijs onder de hete zon smelt. Er zijn ook verschillende smaken om uit te kiezen, zoals coco (kokosnoot), canela (kaneel), parcha of maracuyá (passievrucht), mélon (meloen), kers, aardbei, mango, ananas, vanille, bosbes, crema (room), tamarinde en nog veel meer. Een gemiddelde piragua-truck heeft vaak wel 20 smaken.
Op dagen dat het erg warm was, stond er altijd een rij. Ik weet nog dat ik mijn moeder om geld vroeg en dan naar de verkoper op Knickerbocker Avenue ging. Terwijl ik in de rij stond te wachten, moest ik de moeilijke beslissing nemen om een smaak te kiezen. Mango was altijd mijn favoriet, en als kind keek ik opgewonden toe hoe de verkoper het blok ijs een paar keer heen en weer schraapte met een handijsschaaf, voordat hij het in de beker deed om het ijs zijn kenmerkende vorm te geven. In tegenstelling tot sneeuwhoorns worden piraguas niet in een driehoekig bekertje geserveerd. In plaats daarvan worden ze gevormd in een ronde of vierkante beker met een driehoekige bovenkant. En in tegenstelling tot Amerikaanse sneeuwkegels worden piraguas niet met een lepel gegeten, maar met een rietje.
Mijn ogen lichtten op als de verkoper het geschaafde ijs met de siroop bedekte voordat hij het aan mij gaf. Het beste was altijd om die eerste slok te nemen. Ik voelde meteen die zoete koelte in mijn ziel. Dus natuurlijk besloot ik dit jaar om mijn zomer te beginnen door terug te gaan naar Brooklyn – naar mijn oude geboortegrond – op zoek naar een piragua. Ik wist dat het niet alleen verkoeling zou brengen, maar ook vreugde voor mijn innerlijke kind.
Terwijl ik door de delen van Bushwick liep die niet het slachtoffer zijn geworden van gentrificatie, kon ik een piragüero vinden, en ik moest meteen lachen. Zijn kar, rood en blauw gespoten, draaide toepasselijk “Un Verano en Nueva York” (“Een zomer in New York”), een klassieke salsa van El Gran Combo de Puerto Rico. Ik liep naar de verkoper, groette hem en bestelde mijn lekkernij. Ik keek vol verwachting toe hoe hij herhaaldelijk het ijs schaafde terwijl hij me in het Spaans vroeg welke smaak ik wilde. “Mango, por favor,” antwoordde ik. Mijn ogen lichtten op toen hij de siroop inschonk, het rietje in het rode bekertje plaatste en het toen met een glimlach aan mij overhandigde.
Ik overhandigde hem een biljet van $5 en nam mijn eerste slok terwijl hij naar wisselgeld zocht. Eén klein slokje bracht me terug naar mijn kindertijd – naar een eenvoudigere tijd. Als volwassene kijk ik met plezier terug op piraguas en hoe zoiets simpels me kan herinneren aan de beste momenten die ik had toen ik opgroeide.
Veel New Yorkers zoals ik hebben goede herinneringen aan het genieten van piraguas die deze straatverkopers tijdens hun jeugd verkochten en het delen ervan met vrienden en familie. Hun aanwezigheid bracht niet alleen een levendige charme en een gevoel van kameraadschap in onze buurten, maar gaf ook een unieke smaak aan de zomerervaring in de stad. Piraguas zijn een belangrijk en gekoesterd onderdeel van de zomertradities van New York City – een die ik zal blijven voortzetten zolang ik een New Yorker blijf.
Afbeelding Bron: fafaq Photography / Kim Dole / Getty / Alexandra Oquendo