De feestdagen zijn in volle gang, en dat betekent dat er een moment is om aandacht te besteden aan vreugde en verbondenheid. Voor velen is het een van de weinige gelegenheden tijdens het jaar om even pauze te nemen van het werk, tijd door te brengen met uitgebreide familie en contact te maken met eten en traditie. Maar dat is niet altijd het geval voor mensen die met verdriet te maken hebben.
“Het zou de mooiste tijd van het jaar moeten zijn, [maar het] was ook de slechtste tijd van mijn leven,” vertelt Hollie, een 29-jarige die in Florida woont, aan fafaq. In december 2013 overleed Hollie’s vader plotseling, en sindsdien zijn de feestdagen gecompliceerd. “Het is één ding om een geliefde te missen tijdens de feestdagen, maar het is ook dezelfde tijd van het jaar dat mijn vader overleed, dus ik ben elk jaar meer en meer aan het genezen.”
Hoewel sommigen denken dat verdriet met de tijd makkelijker wordt, zegt Hollie dat het verdriet eigenlijk alleen maar verandert. “Het verwerken van verdriet wordt afstandelijker naarmate het voller wordt. Naarmate ik ouder word, denk ik aan de nieuwe tradities die ik met mijn vader zou maken,” zegt ze. “We hebben nooit de kans gehad om samen te juichen, of een sigaar te roken of te gokken in Atlantic City en wat Canadezen nog meer graag doen tijdens de feestdagen met hun volwassen kinderen. Ik had een complexe relatie met mijn vader, en zijn dood was plotseling, dus deze tijd van het jaar roept meer vragen en meer verwondering op dan herinneringen aan onze tijd samen.”
Net als Hollie verloor ook de 28-jarige Katelyn een dierbare tijdens de feestdagen. Katelyn’s grootvader – een no-nonsense man uit de kolenvelden van West Virginia – overleed aan een ziekte op eerste kerstdag in 2015, omringd door Katelyn en haar familie. “De eerste paar feestdagen na de dood van mijn opa waren het zwaarst,” zegt Katelyn.
Kerstmis was altijd belangrijk in de familie van Katelyn, en de familie ging door met hun traditionele kerstavondfeest in de daaropvolgende jaren, “maar zijn afwezigheid was een onuitgesproken maar voelbare aanwezigheid tijdens alle bijeenkomsten,” zegt ze. “Het is moeilijk om rekening te houden met een dood waarvan je weet dat die allesbehalve vredig was, en in de context van een groot familiefeest dat vaak de enige reünie is die we elk jaar hebben, leek het nooit het moment om te bespreken hoe we allemaal ons verdriet verwerken.”
Verdriet kan veel verschillende vormen aannemen. Voor Hollie en Katelyn draait hun verdriet om het verlies van een dierbare. Maar verdriet kan er ook uitzien als het rouwen om vervreemding van bloedverwanten of een religieuze gemeenschap, of een gecompliceerde familiedynamiek. Het kan eruit zien als omgaan met ziekte, isolement, liefdesverdriet, of verdriet om de feestdagen die u graag had willen hebben. Maar welke vorm uw verlies ook aanneemt, er zijn manieren om uw rouwproces te ondersteunen.
fafaq sprak met deskundigen op het gebied van geestelijke gezondheid en verlies over hoe u het beste kunt omgaan met rouw tijdens de feestdagen.
Benader de feestdagen op uw voorwaarden
Het is normaal dat verdriet uw energieniveau en emotionele capaciteit beïnvloedt, en u mag anders omgaan met vakantie-evenementen, feestjes, diners en tradities.
“Erken dat het oké is om uitnodigingen af te slaan of uw deelname aan bepaalde evenementen aan te passen op basis van uw emotionele behoeften,” zegt Maura McInerney-Rowley, een sterfgeval doula en directeur bedrijfsvoering bij The Lily House, een non-profit hospice. Als u bijvoorbeeld de neiging hebt om tijdens de feestdagen gastvrouw of kok te zijn, kunt u ervoor kiezen om een stapje terug te doen of te kiezen voor een rustigere, kleinere bijeenkomst.
In sommige gevallen kunt u zich onder druk gezet voelen om “de rol te spelen” of om aan de verwachtingen van anderen te voldoen. Maar wees niet bang om eerlijk te zijn, ook al kan dat anderen teleurstellen. “Door grenzen te stellen en uw beperkingen te erkennen, creëert u ruimte voor genezing en zorgt u ervoor dat de feestdagen benaderd worden met een medelevend begrip van uw unieke rouwproces,” zegt McInerney-Rowley. Inzicht in uw grenzen betekent ook investeren in de zorg voor uzelf, bijvoorbeeld door een wandeling in uw eentje, tijd voor reflectie en zelfzorg, voegt McInerney-Rowley eraan toe.
“Mijn eigen voorwaarden stellen voor deelname aan vakanties, of dat nu is door niet deel te nemen om de blootstelling aan COVID te beperken of door een beperktere rol te spelen in het gastheerschap en de voorbereidingen, heeft voor mij echt een verschil gemaakt in het openhouden van wat ruimte voor als ik een traan of twee moet laten om opgekropte gevoelens te uiten,” zegt Katelyn.
Focus op communicatie
Een van de moeilijkste delen van rouw is erover praten – hetzij als de persoon die het verdriet ervaart of als een dierbare die wil helpen. “Het is OK om de uitdagingen waarmee u geconfronteerd wordt uit te drukken en realistische verwachtingen voor uzelf te stellen,” zegt McInerney-Rowley. Overweeg om verwachtingen te stellen door anderen te laten weten dat u misschien ruimte of extra pauzes nodig hebt of dat uw verdriet geen weerspiegeling is van uw gedeelde relatie.
U kunt ook besluiten dat u de feestdagen wilt aanpassen ter ere van een geliefde of als erkenning van een gezamenlijk verlies. “Overweeg een gesprek met uw dierbaren over het opnemen van uw overleden familielid in de vakantiefeesten op een manier die voor iedereen prettig voelt. Dit kan inhouden dat u verhalen met elkaar deelt, een herinneringspot maakt waarin iedereen zijn favoriete herinneringen inbrengt of een moment van bezinning inlast tijdens een feestmaaltijd,” zegt McInerney-Rowley. Praten over verlies kan een gevoel van collectieve steun en erkenning creëren tijdens de feestdagen.
Katelyn zegt dat zelfs kleine vermeldingen van haar grootvader al een enorm verschil kunnen maken: “Ik probeer het voorbeeld van [mijn oma] te volgen door kleine momenten van erkenning van verdriet te maken in plaats van het geheel onuitgesproken te laten als iets waar de rest van ons alleen over na moet denken.”
Creëer een fysieke ruimte om te rouwen
Verdriet kan plotseling opkomen en overweldigend aanvoelen, daarom kan het zo nuttig zijn om een fysieke ruimte of “container” te creëren om te rouwen. Christa Lei, relatietherapeut en stervensbegeleider, zegt dat een altaar of herdenkingsruimte een bewuste tijd kan bieden om iemand te eren, na te denken en uw emoties te ervaren.
Uw ruimte kan eruitzien zoals u wilt; het kan religieus zijn of niet, groot of klein, in uw huis of buiten. U kunt ervoor kiezen om een foto of bezittingen van uw dierbare of een persoonlijk aandenken toe te voegen. “Ik heb ook verse bloemen, zodat ik het altaar kan verzorgen en mezelf eraan kan herinneren dat het er is,” zegt Lei. “Ik zet er graag planten omheen of verander het altaar. Het hoeft niet statisch te zijn, het kan een levend, bewegend werk in uitvoering zijn.”
Vaak vinden mensen troost in het verzorgen van een altaarruimte, omdat het een ruimte creëert om “hun gevoelens af te zetten” en een gesprek te voeren met uw emoties, voegt Lei eraan toe.
Blijf openstaan voor nieuwe tradities
Tradities vertegenwoordigen vaak een bitterzoet deel van het verlies. Ze bieden de mogelijkheid om contact te maken met een dierbare, maar ze kunnen ook zware gevoelens met zich meebrengen. Tijdens haar eigen reis met verdriet zegt McInerney-Rowley dat haar persoonlijke tradities na verloop van tijd konden worden omgevormd tot betekenisvolle manieren om de geest van haar moeder te eren en ermee in contact te komen. “Of het nu gaat om het maken van een uniek ornament, het aansteken van een kaars ter ere van haar moeder of het delen van verhalen tijdens het koken van een van haar lievelingsgerechten, deze handelingen bewaren hun herinnering en geven het seizoen een gevoel van voortdurende verbondenheid,” voegt ze eraan toe. Tradities kunnen opnieuw gedefinieerd en opgenomen worden om troost en verbondenheid te vinden.
Iets soortgelijks gebeurde voor Hollie, die de kerstversieringen van haar vader erfde. Jarenlang zaten de versieringen in dozen stof te verzamelen. “Ik was te bang om ze eruit te halen, te bang voor de emoties die een klein voorwerp als een versiering zou kunnen oproepen. Een groot deel van de vooruitgang was het nemen van die stap,” zegt Hollie. “Ik moedig iedereen die met zoiets worstelt aan om die eerste stap te zetten, maar nu ik ze tevoorschijn heb gehaald, is het elk jaar een kleine knipoog naar hem, waardoor ik het gevoel heb dat hij nog steeds deel uitmaakt van mijn vakantietradities en -ervaringen.”
U hoeft uzelf natuurlijk niet meteen in nieuwe tradities te dwingen, vooral niet als het verlies nog steeds gevoelig is. Maar door open te blijven, ervaart u hoe liefde en tradities zich kunnen uitstrekken om het verdriet een plaats te geven.
Zoek steun
Rouwen is uniek – maar ook universeel. Als u moeite hebt om met uw verdriet om te gaan, of gewoon solidariteit wilt vinden in een gemeenschap, kunt u overwegen om extra steun te zoeken.
“Professionele hulp zoeken, zoals counseling of therapie, kan een gestructureerde ruimte bieden om door de complexiteit van emoties te navigeren,” zegt McInerney-Rowley. “Steungroepen, zowel online als persoonlijk, bieden een gemeenschapsgevoel en brengen u in contact met anderen die de onvoorspelbare aard van rouw begrijpen.”
Groepen zoals Grieve Leave en Modern Loss bieden hulpbronnen en gemeenschappen voor veel verschillende soorten verlies. Voor mensen in de 20, 30 en 40 raadt Lei The Dinner Party aan, dat een mix biedt van virtuele bijeenkomsten en meer formele 1:1 koppelingen. Tot slot raadt Lei ook aan om boeken en persoonlijke verhalen met elkaar te verbinden, zoals Joan Didions “The Year of Magical Thinking” en Michelle Zauners “Crying in H Mart”.
“Mijn advies voor iedereen die te maken heeft met verdriet tijdens de feestdagen is dat je niet alleen bent, en het ergste wat je kunt doen als je verdrietig bent, is proberen niet verdrietig te zijn,” zegt McInerney-Rowley. “Ik zeg: omarm uw verdriet, leun erin en kijk wat het u biedt.”
Afbeelding Bron: Getty / LeoPatrizi