Heb je ooit iets gezien en besefte je dat wat je ziet niet helemaal is zoals je het je herinnerde? Misschien is het de cover art voor de kinderboekenreeks The Berenstain Bears, waarvan je had kunnen zweren dat het eigenlijk The Berenstein Bears heette, of misschien is het iets soortgelijks dat geen groot verschil is, maar gewoon een beetje af. Dit fenomeen, dat bekend staat als het Mandela-effect, is de afgelopen 10 jaar populair geworden naarmate meer mensen collectief ervaringen begonnen te delen over het zich herinneren van een merk, show, citaat of item als anders dan wat het oorspronkelijk was. De theorie van het Mandela-effect heeft een behoorlijk aantal meningen gewekt, waarbij sommigen deze afwijking in wat echt is versus wat niet toeschrijven aan de aanwezigheid van een alternatief universum, maar de oorzaak van dit fenomeen kan worden verklaard met een meer wetenschappelijke benadering, waarbij onze hersenen.
Wat is het Mandela-effect?
De term ‘Mandela-effect’ werd voor het eerst gebruikt door blogger Fiona Broome in 2009 als een middel om haar gedachten te delen over het fenomeen dat ze ervoer. Broome herinnerde zich duidelijk de voormalige Zuid-Afrikaanse president Nelson Mandela die stierf tijdens zijn gevangenschap in de jaren tachtig, het enige probleem was dat Mandela in 2013 stierf, jaren nadat hij uit de gevangenis was vrijgelaten. Verbijsterd door het idee dat Mandela niet was overleden toen en op de manier waarop ze dacht dat hij stierf, hoewel ze zich duidelijk de uitgebreide berichtgeving over de gebeurtenis herinnerde, begon Broome haar eigen website om te proberen contact te leggen met anderen en te zoeken naar soortgelijke incidenten van collectieve verkeerd onthouden.
Wat veroorzaakt het Mandela-effect?
Dus, wat is de verklaring achter het Mandela-effect? Welnu, er is de bovengenoemde theorie dat het bewijs is van een alternatief universum, maar er is ook een meer aardse verklaring te vinden. De oorzaak van het fenomeen kan worden toegeschreven aan hoe onze hersenen geheugenketens maken en opslaan. Valse herinneringen zijn volgens Medical News Today onware of vervormde herinneringen aan een gebeurtenis, waarbij sommige feiten feiten bevatten of sterk lijken op de gebeurtenis in kwestie.
Onze hersenen creëren valse herinneringen vanwege een paar verschillende factoren: confabulaties en priming. Confabulaties zijn onware uitspraken van een persoon, plaats of ding, of valse hervertellingen van een verhaal. Als een stukje verkeerde informatie lang genoeg wordt verdraaid, zal het uiteindelijk als een feit aanvoelen, wat kan verklaren waarom voorbeelden van Mandela-effecten zo algemeen worden geloofd door een grote groep mensen. Priming, ook bekend als suggestibiliteit, beschrijft factoren die leiden tot een gebeurtenis die onze perceptie ervan beïnvloeden. Priming kan taalspecifiek zijn en het opnemen van bepaalde details, zoals de kleur, vorm, ontwerp, bewoording, enz. van iets dat wordt beschreven, kan onze geest prikkelen om associaties te maken die er niet noodzakelijkerwijs zijn.
Voorbeelden van Mandela-effecten
Er zijn zoveel voorbeelden van het Mandela-effect die in de loop der jaren zijn verspreid, waarvan dit de meest voorkomende zijn:
- Shazaam: als je een kind was dat opgroeide in de jaren ’90, herinner je je misschien nog duidelijk een film genaamd Shazaam waarin de populaire acteur Sinbad een geest was, maar deze heeft nooit bestaan! In plaats daarvan was er Kazaam, een film met de beroemde NBA-speler Shaquille O’Neal in de hoofdrol.
- The Berenstain Bears vs. The Berenstein Bears: de geliefde serie kinderboeken waar we ooit als kinderen dol op waren, is niet The Berenstein Bears, zoals velen van ons zich herinneren op boeken en VHS-banden, maar eerder, De Berenstain Beren.
- Jif vs. Jiffy Peanut Butter: wanneer u een PB&J eet, maakt u zich waarschijnlijk meer zorgen over de verhouding pindakaas tot gelei, het knapperige versus gladde debacle of de gelei-smaak dan u gewend bent het gebruikte merk pindakaas. Als je echter nieuwsgierig bent naar het merk, herinner je je misschien dat Jiffy-pindakaas favoriet was bij je familie en vrienden. Maar het was nooit Jiffy! Het was de hele tijd Jif.
- Oscar Mayer vs. Oscar Meyer: als je aan het populaire hotdog-merk denkt, is de kans groot dat je je de jingle “I was I was an Oscar _____ Weiner” of de beruchte weiner-mobiele commercials herinnert, weet je nog dat het merk Mayer werd gespeld in plaats van Meyer? De juiste spelling is met een “a”, maar veel mensen herinneren zich de “e”-spelling, wat de zaken nog verwarrender maakt.
- Monopoly-man: er zijn een paar dingen die in je opkomen als je je de monopolie-man voorstelt: zijn snor, zijn smoking en de beruchte monocle die hij om zijn oog draagt. Grapje! De monopoliemens heeft (blijkbaar) nooit een monocle gehad en de wereld is nooit meer hetzelfde geweest.
- Pikachu’s staart: als je Pikachu visualiseert, denk je natuurlijk aan zijn gele staart in de vorm van een bliksemschicht met zwarte details. Het blijkt dat de staart van Pikachu altijd geel en alleen geel is geweest.
- Darth Vader en “Luke, I am . . .”: Zelfs als je geen fan bent van de Star Wars-filmfranchise, ben je waarschijnlijk bekend met het mega-beroemde citaat van Darth Vader, “Luke, ik ben je vader.” Het blijkt dat de meesten van ons dit al die tijd verkeerd hebben geciteerd, en het echte citaat is: “Nee, ik ben je vader.”
- “We Are the Champions”: een van Queen’s meest populaire en geliefde nummers, “We are the Champions”, is een volkslied geworden voor sportteams en iedereen die een motivatieboost nodig heeft. De meeste mensen herinneren zich dat leadzanger Freddie Mercury het lied beëindigde met het zingen van de tekst ‘… want we are the champions… of the world’, maar de originele tekst is simpelweg geknipt na het woord ‘champions’. Hoe is dit mogelijk? Mercury zong het ‘of the world’-gedeelte tijdens de Live Aid-uitvoering van het nummer in 1985, en luisteraars moeten bij die versie van het nummer zijn gebleven.
Afbeeldingsbron: Unsplash / BP Miller