Afbeeldingsbron: Getty / JMEnternational, Getty / Kevin Mazur, Getty / Denise Truscello
Klik door je aanbevolen TikTok-geluiden en misschien vind je Fleetwood Mac’s “Dreams” ingeklemd tussen Doja Cat’s “Say So” en MGMT’s “Little Dark Age”. Zelfs voor degenen die niet in leven waren om deze hits uit de eerste hand op de radio te horen, heeft TikTok geholpen om tientallen muzikale juweeltjes uit de afgelopen decennia weer naar boven te halen die ons kennis laten maken met nieuwe artiesten en nieuwe genres, en inzicht geven in een tijd die parallel loopt met de onze in opvallende manieren.
De terugkeer van deze hits is zelfs overgeslagen in popreleases van artiesten als Lady Gaga, Miley Cyrus, Dua Lipa en The Weeknd, met een levendige energie die doet denken aan de jaren ’70 en ’80. Misschien zijn het de gitaren in de vorm van bliksemschichten of de ruige kapsels, maar het retro-muziektijdperk is niet zo stil terug in ons leven geglipt op precies het juiste moment en met een verrassend vergelijkbaar effect als de eerste keer.
De lijnen vervagen tussen de jaren ’80 en de 21e eeuw
Met de release van zijn album After Hours in maart 2020, debuteerde The Weeknd niet alleen met pittige nieuwe melodieën. Hij had ook een nieuwe look die de muzikale sfeer deed schudden als een sneeuwbol die de tijd terugdraaide. Het album gleed ons leven binnen, slechts een week nadat de eerste officiële lockdown-orders van de COVID-19-pandemie waren opgelegd, en zette onbedoeld de toon voor een van de meest invloedrijke momenten in de recente wereldgeschiedenis.
“Blinding Lights” werd al snel een hit en schreef geschiedenis als nummer 1 in de Billboard Hot 100-geschiedenis. “[‘Blinding Lights’] heeft de Top 40 echt nieuw leven ingeblazen op een manier die niet veel nummers de afgelopen jaren hadden”, vertelde Andrew Unterberger, adjunct-hoofdredacteur van Billboard, aan de fafaq. Unterberger wees er ook op dat de dubbele tempobeat en pittige handgeklap van het nummer aarzelende energie creëren die zich in de loop van het nummer opbouwt, waardoor hoofden gonzen en emoties exploderen wanneer dat tweede refrein toeslaat.
Ondertussen hebben andere artiesten zoals Lipa, Gaga en Cyrus hun eigen pop-rockalbums onthuld, doorspekt met zware gitaarsolo’s en gastvocalen van enkele van de beste muzieklegendes uit de jaren 80. Gaga’s Chromatica herleeft de urgentie van pop, terwijl Jessie Ware’s What’s Your Pleasure? belicht hoe het was om te leven en verliefd te zijn in een tijd die lang achter ons ligt. Cyrus’ Plastic Hearts bevat sterren als Billy Idol, Joan Jett en Stevie Nicks, en het vervolgt met onmiskenbare jaren 80-nummers als “Prisoner”, met Dua Lipa en “Bad Karma”, met Joan Jett. Cyrus interpoleerde ook Stevie Nicks’ hit “Edge of Seventeen” uit 1982 met haar eigen “Midnight Sky” voor een duet dat de kloof tussen oud en nieuw overstijgt.
En als een liefdesbrief aan het disco-poptijdperk dompelt Lipa’s Future Nostalgia mensen onder in de funky, vrolijke popcultuur van die tijd. Haar nummer “Physical”, geïnspireerd door de film Flashdance uit 1983, combineert synth en zwaar bewerkte bas tot een uptempo nummer, terwijl “Cold Heart”, met Elton John, het ruimtetijdperk ritme en dancy drumbeat laat horen van een go-to clubhit. Van “Don’t Start Now” tot “Love Again” en verder, het album schorst luisteraars naar een tijd waar velen met plezier op terugkijken en sommigen nog nooit hebben meegemaakt. Toch worden we er samen heen vervoerd.
Door de grenzen te vervagen tussen wat telt als pop, rock of disco, hebben artiesten in verschillende genres sindsdien het retro-geluid gerepliceerd. Het is gemakkelijk om deze artiesten als onorigineel te bestempelen omdat ze een geluid imiteren dat al tientallen jaren bestaat, maar elk van hen heeft een unieke draai gegeven aan de winnende popformule uit het verleden. Kijk maar naar albums als Justin Beiber’s Justice, Coldplay’s recente single “Higher Power”, Aly & AJ’s “Easy” of Carly Rae Jepsens hele Dedicated album. Met een zo vertrouwd geluid wekken deze nieuwe releases een gevoel van nostalgie op bij mensen die zich de geboorte van synth-pop herinneren, terwijl ze ook een jonger publiek cultiveren met frisse meningen en de platforms om ze te delen.
21 van onze favoriete pop-punknummers van dit jaar, waaronder Halsey, Willow en Olivia Rodrigo
Maar het springerige synth-popgeluid van The Weeknd is niets nieuws. “Ik denk dat dat komt door een kenner uit de jaren 80 te zijn en de Pretenders of Roxy Music of Hall & Oates te horen. Ik vond dat alt-rock synthwave-karakter”, zei hij in een interview met Variety a maand nadat zijn vierde album debuteerde. Ergens tussen het hoogtepunt van Beatlemania en de première van Pretty Woman in 1990, stroomden de jaren ’80 de muziekscene in beweging. Instrumenten zoals elektrische gitaren, keyboards en synthesizers werden een nietje in de popmuziek en zorgden voor dansachtige achtergrondbeats voor artiesten als Madonna, Tina Turner, Whitney Houston en Cyndi Lauper. Voor luisteraars was het geluid van de new-wave radio niet alleen een soundtrack voor autoritten in het weekend naar het strand en lange middagen die door het winkelcentrum dwaalden. Het was een flikkering van vreugde in een tijd waarin angst en onzekerheid een schaduw wierpen op het feestgedruis.
Het leven in de jaren ’80
In 1981 bracht de CDC een artikel uit waarin vijf gevallen werden beschreven van wat later bekend zou worden als AIDS, een seksueel overdraagbare aandoening veroorzaakt door een HIV-infectie die destijds grotendeels homomannen trof. Tot het einde van de jaren ’70 en het begin van de jaren ’80 was de ziekte sporadisch over de hele wereld verschenen, maar de verschijning ervan in de VS viel samen met de dood van meer dan 700.000 mensen wereldwijd. Tegenwoordig wordt het hoge dodental grotendeels toegeschreven aan de trage reactie van de regering aan het begin van de epidemie, wat velen in verband brengen met het feit dat de meeste mensen die getroffen werden homomannen, immigranten, mensen met stoornissen in het gebruik van middelen en mensen in armoede waren . Naarmate de ziekte zich verspreidde, nam ook verkeerde informatie over de oorsprong toe en ontstond er een nog onmiskenbaarder stigma rond homomannen: ze werden het doelwit op straat, onderworpen aan openlijke homofobie en mentaal en fysiek mishandeld.
Tegelijkertijd maakte het land een complete economische neergang door, aangezien de werkloosheidscijfers en de inflatie tot een historisch hoogtepunt stegen. Dit leidde tot een pijnlijke recessie die veel gezinnen in moeilijke financiële situaties achterliet. Meer in de war en banger dan ooit, mensen aarzelden om te feesten en namen extra voorzorgsmaatregelen om veilig te blijven. Mensen waren vervuld van hartzeer en de sfeer van het decennium werd somber, maar muziek bood een lichtpuntje waar iedereen een band mee had. Voor sommigen was het een tijdelijke ontsnapping die de mensen opvrolijkte en fungeerde als een baken van hoop dat er nog goede tijden zouden komen.
In hetzelfde jaar dat de CDC haar rapport uitbracht, lanceerde MTV. Tientallen jaren voor TikTok was MTV dé plek om nieuwe muziek en artiesten te ontdekken die anders als te rebels zouden worden beschouwd en artiesten die openlijk spraken over sociaal-politieke onderwerpen. Nummers die niet bedoeld waren om op te blazen deden dat wel en luisteraars begonnen een diepere verbinding te voelen met wat ze hoorden. Zoals TikTok was voor Megan Thee Stallion, zo was MTV voor artiesten als Madonna.
Zelfs in 2021 kan een je ne sais quoi zo extreem niet worden gebotteld en gefabriceerd, en daarom maken nummers van artiesten die decennia geleden begonnen nog steeds contact met luisteraars. In de jaren ’80 verrasten iconen als Prince mensen met flitsende outfits en gesynchroniseerde achtergronddansers. Vandaag wenden we ons tot Gaga en Lil Nas X voor een voorproefje van dat iets “extra” dat al zo lang resoneert met mensen. “In een wereld waarin niemand naar buiten ging – zeker niemand ging naar clubs of feesten of iets dergelijks – konden deze [uptempo] geluiden voor altijd duren,” zei Unterberger.
Je zult een deur naar beneden willen trappen na het bekijken van de video “Grow” van Willow Smith en Avril Lavigne
Snel vooruitspoelen naar 2021
Evenzo creëerde de COVID-19-pandemie een sfeer van wanhoop, die een diepe mentale, emotionele en fysieke tol eist van het collectieve welzijn van de wereld. De pandemie heeft het leven geëist van meer dan 777.000 mensen in het hele land en meer dan 5,22 miljoen mensen wereldwijd en heeft mensen gedwongen hun hele manier van zijn te heroverwegen. Ziekenhuizen zitten vol en ondanks een overschot aan vaccindoses in sommige landen, zijn de meeste mensen die onbehandeld blijven in armere landen met minder middelen. De beschikbaarheid – of het gebrek daaraan – en verdeeldheid over hoe de pandemie het beste kan worden aangepakt, heeft geleid tot een voelbare spanning tussen familieleden, vrienden en vreemden.
Dankzij desinformatie die werd verspreid door leiders, waaronder voormalig president Donald Trump, die het coronavirus verfoeilijk het ‘Chinese virus’ noemde, legden velen de schuld voor de verspreiding van de pandemie op China en de bredere Aziatische gemeenschap als geheel. Ongevoelige opmerkingen zoals deze liepen parallel met de haatzaaiende uitlatingen rond de LGBTQ+-gemeenschap op het hoogtepunt van de aids-pandemie, waardoor de druk op reeds gemarginaliseerde groepen nog groter werd.
“Iedereen had een beetje een oppepper nodig en ik denk dat toen de dingen bijzonder nijpend waren, mensen niet per se op zoek waren naar alleen nummers die de huidige omstandigheden weerspiegelden.”
Om te ontsnappen aan het onwelkome lawaai van de buitenwereld, wendden veel mensen zich opnieuw tot muziek om te ontsnappen. Die ontsnapping kwam in de vorm van nummers als Lipa’s “Love Again” en Cyrus’ “Plastic Hearts”, die dezelfde zak van bevrijding creëerden waar mensen in de jaren ’80 in zakten voor troost. “Iedereen had een beetje een oppepper nodig en ik denk dat wanneer de dingen bijzonder nijpend waren, mensen niet per se op zoek waren naar alleen nummers die de huidige omstandigheden weerspiegelden,” zei Unterberger. “Ze waren op zoek naar meer vrolijke, meer soort opzwepende melodieën en beats en liedjes om de behoorlijk nare omgeving te verheffen. Dus die nummers maken echt gebruik van dat moment. Ze werden enkele van de grootste hits van de laatste paar jaar.”
Terugkijkend op de boodschap achter haar Chromatica-album in een interview in 2020 met Variety, zei Gaga: “Als je naar dit album luistert en je lijdt aan elke vorm van manier, weet gewoon dat dat lijden in zichzelf een teken is van je menselijkheid en dat je niet gebroken bent. Je bent verbonden met de hele wereld en we zijn één gigantisch lichaam. We zijn één volledige entiteit. En de hele jij heeft een heel mens ervaring en er kunnen delen van je leven zijn die volledig oppervlakkig of robotachtig of bijkomstig en onbelangrijk aanvoelen, en dat is oké, maar dat lijden is een teken dat je echt bent en het is een manier om jezelf te aarden.”
Fasering naar een nieuw muzikaal tijdperk
De manier waarop we nieuwe muziek ontdekken is veranderd sinds de jaren ’80, en hoewel MTV niet zo populair is als vroeger, hebben platforms zoals TikTok de manier waarop we muziek consumeren opnieuw uitgevonden. Een deel van de magie van TikTok is dat gebruikers nooit weten wat er daarna blijft hangen – geluiden die over kattenvideo’s worden nagesynchroniseerd, oude liedjes die weer tot leven worden gebracht, nieuwe liedjes die volledig onder de radar zouden zijn gevlogen als er geen virale video was geweest. Maar in tegenstelling tot de nummers die op de radio worden afgespeeld, hebben we inspraak in welke TikTok-hits de hitlijsten halen. Likes, shares en de manier waarop we onze persoonlijke afspeellijsten samenstellen, hebben allemaal directe invloed op welke nummers hits worden en wat voor soort artiesten de kans krijgen om te schitteren. Door onze mening te uiten, dagen we de popsterformule van de cookie-cutter uit en nodigen we een nieuw muzikaal tijdperk uit dat wordt bepaald door de gevoelens van een andere generatie.
“De afgelopen weken, terwijl we ons in zelfisolatie bevinden, zijn er veel emoties geweest”, zei Lipa in een interview met NPR uit 2020 over haar album Future Nostalgia. “En ik denk dat ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik door de huidige situatie niet minstens vijf tot tien keer per dag beter word, alleen vanwege de onzekerheid ervan, en het is allemaal een beetje verontrustend.” Destijds overwoog Lipa het album terug te dringen omdat ze het gevoel had dat ze “mijn fans en luisteraars” een slechte dienst zou bewijzen door het uit te brengen. Uiteindelijk wist ze dat het album een lichtpuntje zou zijn voor luisteraars, net als voor haar toen ze het aan het schrijven was. En, net als After Hours van The Weeknd, heeft het sindsdien een blijvende invloed gehad op de muziekscene en de geesten van luisteraars.
“Ik wil gewoon dat mensen een moment kunnen nemen van wat er buiten gebeurt en ik hoop dat het hen wat geluk en enkele momenten van plezier geeft.”
“Ik heb dit album gemaakt om weg te komen van de angst en druk van het maken van een tweede plaat en om de mening van andere mensen te ontlopen”, zei ze. “Ik wilde gewoon een album maken dat leuk was en iets waar ik op kon dansen en iets waar ik me goed bij voelde. Dus ik heb het gevoel dat dat album nu misschien meer dan ooit moet uitkomen. Wanneer de tijd rijp is en wanneer we zijn allemaal collectief genezen en als we klaar zijn om het weer te vieren, dan kan ik hopelijk verdergaan waar ik was gebleven. Ik wil gewoon dat mensen even kunnen ontsnappen aan wat er buiten gebeurt en ik hoop dat het hen geeft wat geluk en enkele momenten van plezier.”
In plaats van MTV aan te zetten en mixtapes door te geven, knallen we vandaag op Spotify en delen we afspeellijsten, maar het sentiment is hetzelfde. Muziek is cyclisch en door het te delen, kunnen we tijdreizen naar tijdperken die worden geprezen om hun excentriciteit, maar die duidelijk de onze weerspiegelen. Vurige teksten weerspiegelen de complexiteit van een andere tijd, vertrouwdheid zakt in als we onze hoofden op de dancy beats dobberen, en we vinden troost in de herinnering dat de pols van de wereld altijd heeft gebonsd met een honger naar iets helderder, iets nieuws.